BBC Araştırması: Büyük petrol şirketleri, zehirli sera gazı salımlarının tamamını açıklamıyor

BBC’nin yeni bir araştırmasına göre BP, Eni, ExxonMobil ve Shell gibi büyük petrol şirketleri, yükümlü oldukları halde zehirli sera gazı salımlarının büyük bir kısmını beyan etmiyor.

Bu şirketler, petrol çıkarma işlemi sırasında ortaya çıkan doğal gazı yok etmek için yakıyor ancak bu yakma işlemi sırasında ortaya çıkan sera gazı salımlarını yetkili kurumlara bildirmiyor.

Her yıl milyonlarca ton sera gazı salımı bu şekilde hesaplara katılmadan atmosfere veriliyor.

BBC’nin incelediği şirketler, endüstri standartlarına uyduklarını söylüyor.

Doğal gaz yakıldığında havayı kirleten ve iklim değişikliğini şiddetlendiren karbondioksit, metan gazı ve siyah is ortaya çıkıyor.

BBC’nin incelemesi, Irak’ta bu işlemin yoğun bir şekilde yapıldığı tesislere yakın olan yerleşim bölgelerinde, havadaki kanserojen kimyasalların yüksek bir seviyede olduğunu tespit ediyor.

BM İnsan Hakları ve Çevre Özel Raportörü David Boyd, “Bu bölgelere modern kurban bölgeleri diyebiliriz. Buralarda kâr ve şirketlerin özel çıkarları insanların sağlığı ve insan ve çevre haklarından daha önemli” diyor.

BP, Eni, ExxonMobil ve Chevron, 2015’te Dünya Bankası öncülüğünde hazırlanan bir anlaşma kapsamında tesislerinde rutin bir şekilde doğal gaz yakmayı 2030 yılına kadar durdurmayı taahhüt etti.

Shell, bu işlemi 2025 yılına kadar sonlandıracağını belirtti.

Ancak petrol devleri, tesislerindeki gündelik operasyonları taşeron firmalara devrettiklerini ve sera gazı salımlarını bildirmekten onların sorumlu olduğunu söylüyor.

BBC aylar süren araştırması kapsamında bu bilgileri yükümlü oldukları halde beyan etmeyen çok sayıda tesis olduğunu tespit etti.

2021 yılında neredeyse 20 milyon ton sera gazı salımının tespit edilmeden atmosfere verdildiği saptandı.

Bu, bir yılda 4,4 milyon araç tarafından üretilen sera gazına eşdeğer.

BBC Arapça servisi tarafından yapılan araştırmaya göre dünyadaki en büyük petrol tesislerinin bulunduğu Irak’ın güneydoğusundaki Basra bölgesinde bulunan Rumaila, Batı Qurna, Zubair ve Nahran Omar tesisleri yakınında çocuklarda görülen lösemi hastalığı artışta.

Irak Sağlık Bakanlığı’na ait ve sızdırılan bir rapora göre Basra bölgesinde 2015-2018 yılları arasında yeni kanser vakalarında yüzde 20 oranında artış kaydedildi.

Bakanlık bunun nedeninin hava kirliliği olduğunu düşünüyor.

Rumaila ve Zubair tesislerinden BP ve Eni sorumlu, ancak gündelik operasyonlarını başka şirketlere devrediyorlar.

Hiçbir şirket zehirli sera gazı salımlarının miktarını açıklamıyor.

BBC Arapça servisi, çevre ve sağlık uzmanlarıyla dört tesisin çevresinde kanserojen maddeleri tespit etmek için iki haftalık yoğun incelemeler yaptı.

Bu bölgelerde havada lösemi ve çeşitli kan hastalıklarına yol açan benzen tespit edildi. Miktarı ise en az dört bölgede Irak’taki ulusal sınırı aşıyor.

52 çocuktan alınan idrar örneklerinin yüzde 70’inde ise yüksek seviyede 2-Naftol bulundu. Bu, kanserojen madde naftalinin bir çeşidi.

Kolombiya Üniversitesi’nde Çocukluk Kanseri Profesörü Dr. Manuela Orjuela-Grimm, “Bu kimyasal madde cocuklarda çok yüksek seviyede tespit edildi, bu da onların sağlığı için çok endişe verici. Yakından takip edilmeliler” diyor.

Fatima Falah Najem’e henüz 11 yaşındayken akut lenfoblastik lösemi adlı bir çeşit kan ve kemik kanseri teşhisi kondu.

Benzen maddesine maruz kalmak bu hastalığa yol açabiliyor.

Fatima, annesi, babası ve altı kardeşiyle birlikte Zubair petrol sahasına yakın bir mesafede yaşıyordu.

Bu sahadan Eni sorumlu ve taşeron bir şirket işletiyor.

Şirketlerin ikisi de bu tesiste doğal gaz yakımından ortaya çıkan sera gazı salımlarını bildirmiyor.

Irak’ta doğal gaz yakımının yasal olarak yerleşim alanlarından en az 10 kilometre uzaklıkta yapılması gerekiyor.

Ancak Zubair tesisi, Fatima’nın evinden sadece 2.5 kilometre uzaklıkta ve doğal gaz neredeyse bütün gün yakılıyor.

Fatima’nın babası, kızının hastalığının ilerlediğini izlemek zorunda kaldığını anlatıyor. “Ateşe verilip bir türlü söndürememek gibi.”

Fatima geçen yıl, 13 yaşındayken hayatını kaybetti. Ailesi onun için kemik iliği nakli arıyordu.

Eni, operasyonlarının Irak’taki insanların hayatını tehlikeye attığı iddialarını reddediyor.

Şirket, Zubair tesisindeki doğal gaz yakımından hukuken sorumlu olmadığını aktarıyor.

BBC’nin hesaplamalarına göre 40 kilometre ötedeki Rumaila tesisi dünyada en çok doğal gaz yakan tesis. Ortaya çıkan gaz ile yılda 3 milyon konuta enerji sağlamak mümkün.

Bu tesisten BP sorumlu. Rumaila Operasyonları Kurumu (ROO) ise tesisi yönetiyor.

Zubair’de olduğu gibi iki şirket de doğal gaz yakımına dair herhangi bir veri bildirmiyor.

BP’nin de desteğiyle oluşturulan ROO işletim standartlarına göre, “Ulusal sınır seviyesini aşan hava kirliliğinden etkilenen kişilere yasal olarak tazminat verilmeli.”

Ancak lösemi geçirip iyileşen 19 yaşındaki Ali Huseyin Julood, 2020 ve 2021 yıllarında babası ile birlikte BP’den tazminat talep ettiğinde hiçbir geri dönüş almadığını anlatıyor.

BP, “BBC tarafından bize ulaşan bilgiler çok endişe verici. Bir an önce bu talebi değerlendireceğiz” dedi.

Sağlık Bakanlığı’nın sızdırılan raporu hakkında konuşan Irak Petrol Bakanı İhsan Abdul Cabbar İsmail ise, “Basra bölgesinde faaliyet gösteren tüm şirketlerin uluslararası standartları uygulamasını talep ettik” ifadesini kullandı.

Uluslararası Enerji Ajansı’nın verilerine göre dünyadaki tüm petrol tesislerinde ortaya çıkan doğal gazın yakalanması durumunda Avrupa’nın Rusya’dan ithal ettiği enerjinin 10’da 9’u karşılanabilir.

Dünya Bankası’na göre ilk etapta bu doğal gazı yakalamak pahalı ve teknolojik olarak zor olabilir.

Dünyadaki tüm doğal gaz yakma operasyonlarının durdurulmasının maliyeti yaklaşık 100 milyar dolar olarak hesaplanıyor.

Ancak BBC’ye konuşan petrol şirketlerine bu işlem hakkında danışmanlık veren Capterio yöneticisi Mark Davis’e göre Norveç gibi ülkelerdeki güçlü denetim kuralları bize bu işlemin mümkün olduğunu gösteriyor.