40 senedir ABD’nin ekonomik büyümesinin formülü aynıydı: ucuz para. Tüketiciler ev ve otomobil satın almak için kolayca borç alabilirler. Kârlı olsun ya da olmasın firmalar, operasyonlarını finanse etmek için tahvil yatırımcılarını nakit olarak kullanabilirler. Ve Washington, ödünç alınan fonların mümkün kıldığı göz kamaştırıcı bütçe açıklarını yöneterek hem Wall Street’i hem de Main Street’i kurtarmayı göze alabilirdi.
Borsa 1987 çöküşünden başlayarak ne süre sallansa, Fed oranları düşürerek ve piyasaları nakitle doldurarak kurtarmaya gitti.
O günler geride kaldı, en azından şimdilik.
New York’ta AllianceBernstein’ın kıdemli ekonomisti Eric Winograd, “Bu tamamen değişik bir ortam” dedi.
Fed’in bu hafta gösterge borç verme oranındaki üç çeyrek puanlık artışı, kırk yıldan fazla bir süredir düşüşte olan ve sonunda sıfıra yakın faiz oranlarının ani bir sonunu işaret etti.
Bu değişiklik finansal piyasaları sarstı, ipotek oranlarını ortalama 14 senenin en yüksek seviyesine çıkardı, tahvilleri şimdiye kadarki en dik düşüşe gönderdi ve teknoloji hisseleri ve bir kripto para birimi olan bitcoin şeklinde spekülatif yatırımları sarstı.
Iktisat uyum sağladıkça, ileride daha çok kargaşa var. Halihazırda yüksek fiyatların sıkıntısını hisseden tüketiciler, kredi kartı bakiyeleri ve otomobil kredileri için daha çok ödeyecek. Minimum kredibiliteye haiz firmalar, işe almak ve genişlemek için ihtiyaç duyulan parayı toplamak için savaşım edecek. Ve Sam Amca, daha yüksek senelik faiz faturalarında on milyarlarca dolarla karşı karşıya duracak.
Amerikan haneleri, düşük oranlı dönemden geçişi bilhassa zorlayıcı bulabilir. New York Federal Biriki Bankası’ndan alınan verilere nazaran, oranlardaki sıçrama, geçtiğimiz yıl milyonlarca ev sahibi için ek nakit deposu olan ipotek refinansmanlarının kapısını kapattı.
Fed’i harekete geçiren yüksek enflasyon, insanların servetlerini büyütmelerini de zorlaştırıyor.
Charles Schwab & Co.’nun baş yatırım stratejisti Liz Ann Sonders, “Hisse senetleri, tahviller ve nakit – üçü için de ayı piyasasındayız” dedi.
Yüksek oranlar şimdiden, Port Huron, Michigan’da hususi kağıt üreticisi Dunn Paper şeklinde Mart ayının sonunda bir faiz ödemesini kaçıran ağır borçlu firmalar için finansmanı zorluyor. S&P Global Ratings tarafınca “sıkıntılı” olarak kabul edilen borcun toplam kıymeti, yatırımcıların bu tür riskli ihraççılardan daha yüksek getiri talep etmesi sebebiyle Rite Aid ve Bed Bath & Beyond şeklinde şirketlerin menkul kıymetleri de dahil olmak suretiyle geçtiğimiz ay neredeyse iki katına çıkarak 49 milyar dolara ulaştı.
Pandemi döneminde özgürce harcama icra eden federal hükümet, daha yüksek oranların acısını da hissedecek. Kurultay Bütçe Ofisi’ne nazaran, ulusal borcun senelik faizi bu yıl 399 milyar dolara ulaşacak.
Sadece bu tahmin, hükümetin uzun vadeli tahvil yatırımcılarından borç para almak için yüzde 2,1 ödeyeceğini varsayıyor. Bunun yerine, bu yılki 10 senelik Gömü tahvilinin getirisi, mevcut yüzde 3,25 rakamının averajına ulaşırsa, Yansız Görevli Federal Bütçe Komitesi’ne nazaran, vergi mükellefleri ek 32 milyar dolar faiz ödeyecek.
Tek başına daha yüksek oranlardan meydana gelen ek faiz maliyetleri, NASA ve Ulusal Park Servisi için birleşik senelik bütçelerden daha fazladır.
Faiz oranları, tüm yatırım ve ticaretin temeli olan paranın fiyatını temsil eder.
Fed etkisinde bırakır Bankaların gecelik krediler için ödediği fiyat olan federal fon oranını denetim ederek iktisat genelinde borçlanma maliyetleri. Bu oran, sırayla, ipotekleri etkisinde bırakır ve yatırımcıların hisse senedi ve tahvil değerleri hesaplamalarını besler.
Oranlar arttıkça, kesinlik bugün bir tahvil yada mevduat sertifikasından para kazanmak daha iyi bir finansal teklif haline geliyor Bir tek birkaç yıl içinde kâr etmeye başlayabilecek riskli yeni bir teknoloji şirketine bahis oynamaktansa. Bu, teknoloji açısından varlıklı Nasdaq endeksinin bu yıl niçin ortalama yüzde 30 düştüğünü açıklıyor.
Son yetmiş yılda, Fed’in gösterge borç verme oranı muhteşem bir yay çizdi. 1950’lerin ortalarında ortalama yüzde 1 olan Fed fon oranı, son on senenin aşırı düşük borçlanma maliyetlerine kırk senelik bir düşüşe başlamadan ilkin, 1980’de yüzde 20’lik bir zirveye ulaştı.
Faiz oranları 1980’lerin başlangıcında, Fed Başkanı Paul Volcker’ın borçlanma maliyetlerini daha ilkin duyulmamış yüksekliklere yükselterek senelerdir çift haneli enflasyonu yenmesinden sonrasında düşmeye başladı. Önümüzdeki yirmi yılda, Soğuk Cenk’ın sona ermesi ve Çin’deki ekonomik düzeltim, küresel emek ve ana para arzında büyük bir artışa niçin olarak oranları daha da aşağı çekti. Yaşlanan nüfus da toplam tasarrufları artırarak düşüşe katkıda bulunmuş oldu.
Daha yakın zamanlarda, finansal krizler, Fed’in borçlanma maliyetlerini sıfıra yakın bir seviyeye indirerek düzeltmeye çalmış olduğu sancılı durgunluklara yol açtı.
Iktisat, düşük enflasyon ve istikrarlı gelişme karışımı sebebiyle “Büyük Ilımlılık” olarak malum 1982-2007 yılları aralığında düşen oranlar döneminde genel olarak başarıya ulaşmış oldu.
Sadece 2008 krizini takip eden ve bu yıla kadar neredeyse kesintisiz olarak devam eden sıfıra yakın oranlar periyodu, finansal fazlalığı besledi: kronik finansal kayıplara haiz firmalar, periyodik olarak ucuza infüzyonlar yardımıyla hayatta kaldı. krediler; düzenleyici incelemeden kaçmak için tasarlanmış yeni yatırım yapıları; ve finansal gerçekliğe çarpmadan ilkin kamuoyunda bir coşku dalgası yaratan modaya uygun hisse senetleri.
Düşük getiriler sunan risksiz tasarruflarla, yatırımcılar bu yüksek riskli alternatiflere akın etti.
Faizlerini ödemek için borç para alarak faaliyetlerini sürdüren “Zombi” firmalar çoğaldı. Bunlar içinde: Son iki yılda para kaybeden, sadece 710 milyon dolardan fazla faiz ödemesi icra eden bir billboard reklam sağlayıcısı olan Clear Channel Outdoor Holdings.
Borsa, Mart 2020’deki pandemik düşük seviyesinden neredeyse iki katına çıkarken, yatırımcılar son iki yılda hususi amaçlı satın alma şirketlerine (SPAC’ler) yöneldi. Bunlar, hususi işletmeleri satın almak ve bu tarz şeyleri geleneksel düzenleyici engeller olmaksızın halka açmak için kullanılan “açık çek” paravan şirketlerdi. Haziran 2020’de bir SPAC vasıtasıyla halka oluşturulan ve hisse fiyatının o ay ortalama 80 dolardan bugün 6 doların altına düştüğünü gören elektrikli kamyon üreticisi Nikola şeklinde birçoğu fena şöhretli mali fiyaskolar haline geldi. Şirket geçen yıl, yatırımcıları ürünleri, teknolojisi ve satış görünümü hakkında yanıltarak dolandırdığı suçlamalarını çözmek için Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu’na 125 milyon dolar ödemeyi kabul etti.
Milyonlarca Amerikalı pandemi esnasında yatırıma yöneldikçe “Meme” hisse senetleri de moda oldu. Geçen senenin başlarında, bir Reddit bildiri panosundaki yatırımcılar, bir video oyunu perakendecisi olan GameStop’un hisselerini altını çizdi ve onları 17 dolardan 347 dolara çıkardı. O zamandan beri hisse yüzde 60 düştü.
Londra’daki Capital Economics baş ekonomisti Neil Shearing, “Ana para dağılımını bozan aşırı düşük oranların bir sonucu olarak piyasalardan çıkması ihtiyaç duyulan oldukca fazla köpük vardı” dedi.
Fed’in faiz artırımları yatırımcıları daha ayrımcı hale getirdi. Tahvil piyasasında yatırımcılar artık en riskli menkul kıymetleri satın almadan ilkin daha büyük bir ödül talep ediyor.
Ocak ayında, yüksek getirili yada “çöp” tahvil ihraç eden şirketlerin yalnızca risksiz ABD hazinelerinin üstünde ek 2,8 puanlık getiri sağlaması gerekiyordu. Şimdi, yavaşlayan iktisat sebebiyle esasen daha sıkıntılı bir iş ortamıyla karşı karşıya olan bu firmalar, yatırımcılara 5 puandan fazla ek getiri sunmalıdır. Ek harcama, bazıları için işte kalmak ve batkı etmek içinde fark yaratabilir.
Kolay para hem de varlıkların kıymetini de artırdı – bu da esasen bazılarına haiz olanlara yarar sağlamış oldu ve böylece eşitsizliği genişletti. Fed verilerine nazaran, Amerikalıların en varlıklı yüzde 1’i, tüm hisse senetlerinin ve yatırım fonu hisselerinin yüzde 54’üne sahipken, Fed’in faiz oranlarını ilk kez sıfıra indirdiği süre ortalama yüzde 44’e terfi etti.
Fed, gelecek yıl süresince oranları istikrarlı bir halde artırma sözü verse bile, bazıları, 24 trilyon dolarlık ABD ekonomisini, bu hafta Fed Başkanı Jerome H. Powell’ın bu hafta “daha düzgüsel seviyelerde” faiz oranları olarak adlandırdığı şeye geri döndürme ve orada tutma kabiliyetinden kuşku duyuyor.
Fed’in son tahminleri, Mart ayında sıfıra yakın olan kilit borç verme oranının bu yıl sonunda yüzde 3,4’e ve 2008’den bu yana en yüksek düzey olacak olan 2023’ün sonunda yüzde 3,8’e yükselmesi çağrısında bulunuyor.
Barclays’in küresel araştırma başkanı Ajay Rajadhyaksha, “Bu, oldukca, oldukca daha düşük faiz oranları için kurulmuş bir iktisat” dedi. “Yüzde 3,8’e ulaşacağımızı düşünmüyorum.”
Fed’in gecikmiş de olsa agresif faiz artırımlarının ekonomiyi siyaset yapıcıların takdir ettiğinden daha süratli yavaşlattığını söylemiş oldu. Bu zayıflık sonunda Powell’ı rotayı tersine çevirmeye zorlayacak.
Fed’in Mart ayında başlamış olan mevcut faiz artırımı kampanyası, ABD’nin Volcker yıllarından bu yana görmüş olduğu en fena enflasyon nöbetini yatıştırmak için tasarlandı.
Önceki pandemi, siyaset yapıcılar yıllarını enflasyonun – ve faiz oranlarının – oldukca düşük olduğu mevzusunda endişelendirdi.
2001 ve 2007 resesyonlarından sonrasında, Fed büyümeyi teşvik etmek için yüzde 5’ten fazla oranlarda indirim yapmış oldu. Sadece kilit faiz oranını sıfıra yakın bir yere indirip 2008 sonundan başlayarak yedi yıl süresince orada tuttuktan sonrasında yetkililer, gelecekteki durgunluklara cevap olarak bu tür agresif önlemlerin mümkün olmayacağı mevzusunda uyardılar.
Pandemi durgunluğundan olağandışı toparlanma bu endişeleri bastırdı. Trilyonlarca dolarlık federal teşvik, tedarik zincirindeki darboğazların ve Ukrayna’daki savaşın etkisiyle birleşerek enflasyonu yüzde 8,6 ile 40 senenin zirvesine çıkardı.
Şimdi, Fed uzun solukta siyaset faizinin 2008 krizinden bu yana istikrarlı bir halde tutamadığı yüzde 2,5’te kalacağını tahmin ediyor.
Geçen yıl enflasyon tehdidini geç fark eden Powell ve Mayıs ayında fiyatların bu kadar süratli yükselmesine geçen ay gene şaşırdı, önümüzdeki yolun belirsiz bulunduğunu kabul ediyor.
Geçen hafta gazetecilere verdiği demeçte, “Kimse ekonominin bundan bir yıl yada daha çok nerede olacağını kati olarak bilmiyor” dedi.
Yoruma kapalı.