G-7 liderleri uyardı, gaz tutarları, besin şokları, cenk, enflasyon ekonomik tehlikeleri artırıyor
ABD Birleşik Devletleri’nde, dünyanın geri kalanında olduğu şeklinde, benzin tutarları terfi etti ve borsalar düştü, S&P 500 endeksi ayı piyasasına yaklaştı ve haftayı Cuma günü geç bir rallinin peşinden Ocak başındaki zirvesinden yüzde 18 aşağıda kapattı. Target ve Walmart da dahil olmak suretiyle büyük perakendeciler, bu hafta beklenenden daha fena kazanç ve kar bildirerek, tedarik zinciri problemlerine cevap olarak biriken yüksek maliyetler ve aşırı stokları suçladılar.
Fransa Merkez Bankası Başkanı François Villeroy de Galhau, burada maliye bakanları ve merkez bankacılarının katılmış olduğu bir konferansta, “Özetlemem gerekirse: daha çok belirsizlik, daha çok enflasyon, daha azca gelişme” dedi. Yedi endüstri ulusunun kuvvetli Grubundan.
Koronavirüs pandemisinin niçin olduğu gerilemeyi önlemek için trilyonlarca dolarlık mali teşviki onayladıktan sonrasında, dünya ekonomik liderleri şimdi artan enflasyonla beraber yavaş yada negatif ekonomik gelişme olan “stagflasyon” tehdidiyle boğuşuyor.
Ekonomistler, yurtdışındaki risklerin ABD’dekinden bile daha büyük olabileceğini söylüyor. Avrupa’da, euro bölgesi 2022’nin ilk çeyreğinde yalnızca yüzde 0,2 büyüyerek potansiyel bir yavaşlamaya işaret ediyor. Avrupa’daki bazı ekonomiler bile küçüldü: Mesela İtalya’nın ekonomisi bu senenin ilk çeyreğinde birazcık daraldı.
Eski bir Obama yönetimi ekonomisti olan Jason Furman, bilhassa kıtanın Rus enerjisine bağımlılığı göz önüne alındığında, savaşın Avrupa için ABD’den daha ciddi bir ekonomik tehdit oluşturduğunu söylemiş oldu. Çin’in koronavirüsü denetim altına alma çabaları da küresel ekonomiyi sarsmaya devam ediyor ve Pekin’den gelen son veriler perakende harcamalarda büyük bir düşüş ve benzin üretiminde düşüş gösteriyor.
Rusya ekonomisi cenk başladığından beri daha da fena durumda: Beyaz Saray, Moskova’nın yükselen enerji fiyatlarından elde etmiş olduğu kâra karşın, işgalden sonrasında uygulanan yaptırımlar sebebiyle Rusya’nın gayri safi yurtiçi hasılasının bu yıl yüzde 15 kadar küçülmesini beklediğini söylüyor.
Dünya Bankası ek olarak, bilhassa en yoksul ülkelerde, borç ödemelerinin son 20 senenin en yüksek seviyesinde olduğu “devasa bir borç birikimi” mevzusunda uyardı. Washington merkezli bir fikir kuruluşu olan Küresel Kalkınma Merkezi’ne bakılırsa, düşük gelirli ülkelerin yarısı artık borç sıkıntısı “yüksek risk” altında olarak sınıflandırılıyor. Eğer dünya çapındaki alacaklılar ödenmezse, yoksul ülkelerin temerrütleri, küresel finans piyasalarında dalgalanma etkilerine haiz olabilir.
Gömü Bakanı Janet L. Yellen Çarşamba gecesi konferanstan sonrasında, “Bu oldukça zor bir ekonomik durum” dedi. Yellen, savaştan meydana gelen ekonomik şokların, Rusya’ya ek yaptırımların ve daha çok enflasyonist baskının mümkün bulunduğunu söylemiş oldu. Sadece o, pek oldukça Avrupalı yetkili şeklinde, siyaset yapıcıların zor koşulların üstesinden gelebileceğine dair hala bir ümit besledi.
Küresel ekonominin, bilhassa de ABD Birleşik Devletleri’nin, savaştan ilkin 2022’de nispeten süratli bir halde büyümesi ve durgunluğun önlenmesine destek olabilecek bir tampon oluşturması bekleniyordu. Yellen, Fed’in resesyona niçin olmadan enflasyonu soğutma potansiyeline atıfta bulunarak, “Yumuşak bir iniş olabileceğini düşünüyorum” dedi.
G-7 konferansı, küresel ekonomiye yönelik bu ortaya çıkan tehditleri savuşturmak için sınırı olan bir fiil sağlamış oldu. Perşembe ve Cuma günü kapalı kapılar ardında meydana getirilen görüşmelerde dünya liderleri, gelişmekte olan ülkelerde borç yönetimi, küresel ekonomik istikrar ve enflasyonun ehlileştirilmesi mevzusunda büyük seviyede belirsiz adımlar atmaya karar verdiler. En somut eylemleri, Ukrayna’ya ortalama 20 milyar dolarlık ekonomik yardım sözü vermekti.
G-7 liderleri ek olarak ortak bir bildiride Sri Lanka’nın borç kriziyle ilgili harekete geçmeye ve besin kıtlığını gidermeye karar verdiler. Bazı ülkeler, kıt olan besin ve öteki malların ülkelerinden ayrılmasını önlemek için ihracat kontrolleri uygulamaya geçerken, internasyonal pazarları açık tutma sözü de verdiler. Bonn’daki dünya ekonomik liderleri, tehlikelerin boyutunu anladıklarını vurguladılar, sadece bu tarz şeyleri çözmeye hazır olmayabileceklerini de kabul ettiler.
Hususi görüşmeleri açıklamak için anonimlik koşuluyla konuşan Fransız heyetinden üst düzey bir yetkili, “uygulamanın oldukça yavaş bulunduğunu” ve dünya liderlerinin gelişmekte olan ülkelerin borç sorunlarını çözmek için daha süratli hareket etmeleri icap ettiğini söylemiş oldu.
Almanya Maliye Bakanı Christian Lindner gazetecilere verdiği demeçte, “Düşük gelirli devletlerin durumu, küresel güvenlik ve internasyonal finans sisteminin istikrarı için risk oluşturuyor” dedi. “Durumla ilgilenmemiz gerekecek.”
Linder ondan sonra şunları ekledi: “Bu, internasyonal finansal istikrar için bir risk ve bu ülkeler finansal zorluklar içine girerse daha da kötüleşir. [surrounding] vatanlarında besin güvenliği.”
Bu açlık krizi aslına bakarsanız acı verici ve cenk uzadıkça daha da kötüleşebilir. Internasyonal Kurtarma Komitesi’ne bakılırsa Somali, Etiyopya ve Kenya’da yarısı çocuk olan 14 milyondan fazla insan “açlığın eşiğinde”. Bu sayının, mühim bir küresel fiil olmadan 2022 ortasına kadar 20 milyona yükselmesi planlanıyor.
G-7 toplantıları esnasında, kapalı kapılar ardındaki tartışmaları açıklamak için anonimlik koşuluyla konuşan toplantıya aşina olan üç kişiye bakılırsa, Amerikalı ve Fransız yetkililer açlık krizinin ele alınması gerektiği mevzusunda en yüksek sesle konuştular.
Bir insani yardım grubu olan Oxfam International’ın eşitsizlik politikası başkanı Max Lawson, “Olduğu şeklinde konuşmasalar da, covid durgunluğunun başlangıcında olduğundan bile mühim seviyede daha fena” dedi. “Gelişmekte olan dünyada halihazırda görmekte olduğumuz tesir korkulu ve acı verici ve bu şu anda gerçekleşiyor.”
Acil zorluklar, bazı Batılı liderlerin öteki özlemlerini arka plana itti. Mesela Yellen, büyük şirketlerin küresel bir asgari vergi ödemesini sağlamak için internasyonal vergi düzeninin tekrardan düzenlenmesine öncelik verdi. Bu yenileme, Polonya’dan gelen itirazlar içinde duraksadığında, G-7’deki tartışmalara hakim olamadı. Benzer şekilde, uzun süredir G-7 ülkeleri tarafınca aranan iklim değişikliği mevzusunda agresif fiil de bu konferansta daha azca dikkat çekti. Bu konuların birçoğunun bu yıl G-7 liderlerinin bir araya gelmesiyle daha çok tartışılması planlanıyor.
Cornell Üniversitesi’nden Federal Biriki’de çalışan iktisat profesörü Eswar Prasad, internasyonal maliye bakanları ve merkez bankası yetkilileriyle yapmış olduğu görüşmelere atıfta bulunarak, ulusal finans liderlerinin küresel ekonomik koşullardan giderek daha çok kaygı duyduğunu söylemiş oldu. Bilhassa kaygı verici olan, siyaset yapıcıların ekonomik şokları ele almadaki ana araçlarının – talebi çoğaltmak için ek teşviklerin – yüksek enflasyon ve yüksek borç seviyeleri sebebiyle büyük seviyede masanın haricinde olmasıdır.
Prasad, “Küresel iktisat, çeşitli negatif şoklarla çevrili tehlikeli sonuç bir kavşakta” dedi. Düşen gelişme, ters arz şokları ve artan enflasyona ilişkin artan itimat sebebiyle kaygının derecesi çok önemli bir halde arttı ve bunların hepsi siyaset manevraları için alanı mühim seviyede azalttı” dedi.
Yoruma kapalı.